ความคืบหน้ากรณีพบปลาน้ำจืด ส่วนใหญ่เป็นชนิดปลามีเกล็ด ตายนับแสนตัว รวมน้ำหนักประมาณ 1.5 ตัน ลอยตายในลำตะคอง ช่วงผ่านโรงงานผลิตน้ำแข็งเอ็มพี จนถึงหมู่บ้านวีไอพี เป็นระยะกว่า 1 กิโลเมตร ในช่วงเวลาพลบค่ำของวันที่ 13 กค.ที่ผ่านมา
ช่วงสายวันที่ 16 ก.ค. ผู้สื่อข่าว "ข่าวสด" รายงานว่า ที่ห้องประชุมภายในสำนักงานพรรคชาติพัฒนา บ้านพักนายสุวัจน์ ลิปตพัลลภ อดีตรองนายกรัฐมนตรี เขตเทศบาลนคร นครราชสีมา น.พ.วรรณรัตน์ ชาญนุกูล อดีต รมต.อุตสาหกรรม และหัวหน้าพรรคชาติพัฒนา พร้อมนายประเสริฐ บุญชัยสุข ส.ส.เขต 2 นครราชสีมา พรรคชาติพัฒนา ในฐานะประธานคณะกรรมาธิการอุตสาหกรรมสภาผู้แทนฯ และนายประพัฒน์ วนาพิทักษ์ อธิบดีกรมโรงงานอุตสาหกรรม เรียกตัวแทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย อุตสาหกรรมจังหวัด สิ่งแวดล้อมจังหวัด ประมงจังหวัด ชลประทานที่ 8 และสำนักงานเทศบาลนคร นครราชสีมา ฐานะ อปท.เจ้าของพื้นที่ เข้าร่วมประชุมหารืออย่างเคร่งเครียด โดยแต่ละหน่วยงานได้นำเสนอข้อมูลซึ่งเป็นข้อสันนิษฐานถึงสาเหตุที่เกิดขึ้น กระบวนการต่อไปทุกภาคส่วนจะต้องร่วมกันฟื้นฟูระบบนิเวศน์ลำตะคอง และใช้ข้อบังคับกฎหมายของแต่ละหน่วยงานที่สามารถดำเนินการได้ เพื่อเอาผิดมิให้เป็นเยี่ยงอย่างต่อไป
นายธนัญชัย วรรณสุข นักวิชาการสิ่งแวดล้อม ชำนาญการพิเศษ รักษาราชการแทน ผู้อำนวยการสำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 11 นครราชสีมา กล่าวชี้แจงว่า ผลการตรวจวัดคุณภาพค่าออกซิเจนละลายน้ำในลำตะคอง ช่วงจุดที่เกิดปัญหา ในช่วงเวลา 09.00 น.ที่ผ่านมา บริเวณหลังโรงงานผลิตน้ำแข็งเอ็มพี ค่าออกซิเจนละลายน้ำมากกว่า 2 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งเกินค่ากำหนดตามมาตรฐาน 2.0 ขึ้นไป ปลาจะดำรงชีวิตอยู่ได้ สะพานข้ามลำคลองด้านหลังห้างสรรพสินค้าเดอะมอลล์ นครราชสีมา ค่าออกซิเจน 4 มิลลิกรัมต่อลิตร เป็นอานิสงส์ จากสำนักงานโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำตะคอง สำนักชลประทานที่ 8 นครราชสีมา เพิ่มปริมาณการระบายน้ำ เพื่อผลักดันน้ำก้อนที่มีปัญหาให้เจือจาง
นายธนัญชัย กล่าวถึงผลการตรวจในช่วงเวลาหลังมีปลาตายจำนวนมาก พบลักษณะคราบน้ำมันลอยอยู่ในลำตะคอง ช่วงหลังโรงงานผลิตน้ำแข็งเอ็มพี เมื่อเจ้าหน้าที่เข้าไปตรวจสอบในโรงน้ำแข็งดังกล่าว พบการซ่อมบำรุงเครื่องจักร ซึ่งผู้ประกอบการ ยืนยันได้เก็บกักน้ำมันเครื่องที่ปนเปื้อนสารแอมโมเนียไว้ โดยมิได้ระบายลงทิ้งในลำคลองสาธารณะแต่อย่างใด เจ้าหน้าที่จึงเก็บตัวอย่างน้ำที่ปลายท่อน้ำทิ้ง รวมทั้งน้ำในลำตะคองช่วงเหนือโรงงานฯ และช่วงท้ายน้ำ ส่งตรวจยืนยันผล ซึ่่งจะต้องใช้เวลาวิเคราะห์ประมาณ 5 วัน เบื้องต้นตั้งข้อสังเกตถึงระยะทางที่พบปลาตายเฉียบพลัน ในลำน้ำตั้งแต่หลังโรงงานผลิตน้ำแข็ง ถึงสะพานข้ามถนนมิตรภาพ ข้างโรงเรียนอัสสัมชัญนครราชสีมา เป็นระยะสั้น 1 กิโลเมตร โดยมีค่าความเป็นกรดด่างสูง 8.8-9.2 ค่าออกซิเจนละลายน้ำต่ำ ระดับ 0.2-0.9 มิลลิกรัมต่อลิตร ต่ำกว่า 2.0 มิลลิกรัม ที่จะทำให้สัตว์น้ำดำรงชีวิตอยู่ได้ จึงมีความเป็นไปได้ น่าจะเกิดจากสารแอมโมเนียที่ระบายทิ้งในการซ่อมบำรุงเครื่องจักร เนื่องจากสารดังกล่าวมีพิษต่อปลาสูงมาก เมื่อไหลลงสู่ลำคลอง จะส่งผลให้มีค่าความเป็นกรดด่างสูง และสารแอมโมเนียมีคุณสมบัติไม่เสถียร จะดึงออกซิเจนในน้ำ ทำให้ออกซิเจนลดต่ำอย่างรวดเร็ว เพื่อให้เกิดปฏิกิริยาไนตริฟิเคชั่นเป็นไนไตรท์ และไนเตรท เป็นสาเหตุให้ปลาตายเฉียบพลัน ซึ่งรายละเอียดทั้งหมดได้รายงานให้ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รับทราบแล้ว
นายประเสริฐ บุญชัยสุข เปิดเผยว่า ปัญหาในลักษณะนี้เกิดขึ้นมาหลายครั้ง แต่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใช้การแก้ปัญหาในลักษณะวัวหายล้อมคอกมาตลอด สาเหตุปลาตายในลำตะคอง สังคมกำลังรอผลพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ที่จะยืนยันสาเหตุที่แท้จริง สาเหตุหลักน่าจะเกิดจากการปนเปื้อนของสารเคมีที่ถูกปล่อยออกจากโรงงานอุตสาหกรรม ที่ตั้งอยู่บริเวณใกล้เคียง กรมโรงงานอุตสาหกรรม ต้องเร่งรัดดำเนินการลงพื้นที่ตรวจสอบโรงงานอุตสาหกรรมทุกแห่งที่ตั้งอยู่ใกล้เคียง หรือมีความเชื่อมโยงเกี่ยวพันกันกับแหล่งน้ำธรรมชาติอย่างเข้มข้น โดยประชาสัมพันธ์ชี้แจงทำความเข้าใจถึงข้อบังคับกฎหมาย กรณีนี้ผู้ประกอบการได้ซ่อมบำรุงเครื่องจักร โดยชำระล้างสารเคมี แต่ไม่ได้แจ้งเจ้าหน้าที่มาตรวจสอบตามขั้นตอน เมื่อผู้ประกอบการไม่ทราบข้อกฎหมาย จึงแสดงถึงความขาดปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ประกอบการและภาครัฐ
ประธานคณะกรรมาธิการฯ กล่าวอีกว่า ในฐานะตัวแทนประชาชน เราต้องการให้หน่วยงานราชการที่มีอำนาจหน้าที่ ปฏิวัติการทำงานหันมาทำงานในเชิงรุก สนง.อุตสาหกรรมจังหวัดทั่วประเทศต้องลงพื้นที่ตรวจสอบเก็บข้อมูลโรงงาน ที่มีความเสี่ยงต่อการส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชน ไว้ในสารระบบ เพื่อง่ายต่อการติดตามตรวจสอบ พร้อมให้ความรู้ผู้ประกอบการได้ปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้องตามมาตรฐานอย่างเคร่งครัด และควบคุมมิให้เหตุการณ์เช่นนี้เกิดขึ้นอีก
ด้านนายประพัฒน์ วนาพิทักษ์ อธิบดีกรมโรงงานอุตสาหกรรม กล่าวว่า ผลตรวจสอบโรงงานอุตสาหกรรมที่ต้องสงสัย หากพบพยานหลักฐานชัดเจน เราจะดำเนินการตามข้อบังคับกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ขณะนี้ตนออกคำสั่งให้เจ้าหน้าที่บูรณาการร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ลงพื้นที่ตรวจสอบโรงงานอุตสาหกรรมที่สุ่มเสี่ยงส่งผลกระทบต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมทุกแห่ง โดยให้จังหวัดนครราชสีมาเป็นพื้นที่นำร่อง หรือโมเดลในการดำเนินเป็นรูปธรรม เพื่อขยายการดำเนินการพร้อมทั่วประเทศต่อไปอธิบดีกรมโรงงานฯ กล่าวถึงข้อบังคับกฎหมาย อุตสาหกรรมจังหวัดนครราชสีมา ดำเนินการตามกฎหมาย ทางอาญาตามพ.ร.บ.โรงงานอุตสาหกรรม ส่วนคดีทางแพ่งจะดำเนินการ ตามพ.ร.บ ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2535 มาตรา 96 แหล่งกำเนิดมลพิษใดก่อให้เกิดหรือเป็นแหล่งกำเนิด ของการรั่วไหลหรือแพร่กระจายของมลพิษอันเป็นเหตุให้ผู้อื่นได้รับอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายหรือสุขภาพอนามัย หรือเป็นเหตุให้ทรัพย์สินของผู้อื่นหรือของรัฐเสียหายด้วยประการใดๆ เจ้าของหรือผู้ครอบครองแหล่งกำเนิดมลพิษนั้น มีหน้าที่ต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนหรือค่าเสียหายเพื่อการนั้นไม่ว่าการรั่วไหล หรือแพร่กระจายของมลพิษนั้น จะเกิดจากการกระทำโดยจงใจหรือ ประมาทเลินเล่อของเจ้าของหรือผู้ครอบครองแหล่งกำเนิดมลพิษหรือไม่ก็ตาม และมาตรา 97 ผู้ใดกระทำหรือละเว้นการกระทำด้วยประการใดโดยมิชอบด้วยกฎหมาย อันเป็นการทำลายหรือทำให้สูญหายหรือเสียหายแก่ทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งเป็นของรัฐหรือเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน มีหน้าที่ต้องรับผิดชอบชดใช้ค่าเสียหายให้แก่รัฐตามมูลค่าทั้งหมดของทรัพยากรธรรมชาติที่ถูกทำลาย สูญหายหรือเสียหายไป
ส่วนสำนักชลประทานที่ 8 นครราชสีมา ดำเนินการตามพ.ร.บ.ชลประทานหลวง (ฉบับที่4) พ.ศ 2518 มาตรา 28 ห้ามมิให้ผู้ใดทิ้งมูลฝอย ซากสัตว์ ซากพืช เถ้าถ่านหรือสิ่งปฏิกูลลงในทางน้ำชลประทานหรือทำให้น้ำเป็นอันตรายแก่การเพาะปลูก หรือการบริโภค ห้ามมิให้ผู้ใดปล่อยน้ำซึ่งทำให้เกิดเป็นพิษแก่น้ำตามธรรมชาติหรือสารเคมีเป็นพิษลงในทางน้ำชลประทานจนอาจทำให้น้ำในทางน้ำชลประทานเป็นอันตรายแก่เกษตรกรรม การบริโภค อุปโภคหรือสุขภาพอนามัย
