คอลัมน์ หนังเด่น
กฤษดา
"คนดูต้องด่าหนังเรื่องนี้แน่ๆ โดยเฉพาะคนที่เข้าไปดูเพราะ โรเบิร์ต แพ็ตทินสัน"
นักวิจารณ์ผู้มากประสบการณ์บอกผมเมื่อมีโอกาสได้สนทนากันเรื่องหนังและมีการกล่าวถึง Cosmopo-is
ข้อสังเกตของนักวิจารณ์ที่ปรากฏข้างบนไม่ได้หมายความว่าหนังแย่ แต่เป็นหนังที่คนดูอาจไม่ชอบหรือถึงขั้นเกลียดชัง (จนต้องแสดง ออกด้วยการด่า)
และคงต้องบันทึกพร้อมขยายความไว้ตรงนี้ว่า "คนดู"ที่ถูกกล่าวถึงเป็นคนดูหรือนักดูหนังทั่วไปในตลาด (เช่น ผู้ตามดูหนังชุด Twi-ight) ไม่ใช่คนดูเฉพาะ
สิ่งหนึ่งซึ่งต้องยอมรับก็คือการมีดาราชื่อ โรเบิร์ต แพ็ตทินสัน เป็นผู้แสดงนำได้ทำให้หนังมีฐานะเป็นหนังตลาดที่มีความสามารถในการดึงดูดคนดูกลุ่มใหญ่
ในขณะเดียวกันชื่อ เดวิด โครเนนเบิร์ก ก็เป็นชื่อที่แทบไร้แรงดึงดูด ในทางตรงข้าม ชื่อนี้อาจถึงขั้นเป็นชื่อที่มีแรงผลักดันให้คนดูเดินถอยห่างออกจากโรง (โดยเฉพาะ ผู้เคยรู้จักโครเนนเบิร์ก มาบ้าง)
Cosmopo-is จึงมีฐานะเป็นหนังตลาดเพราะดารานำ และเป็นหนังที่ไม่ใช่หนังตลาดเพราะผู้กำกับฯ
กลับไปที่คำกล่าวข้างบน เหตุที่เกิดคำกล่าวเช่นนั้นก็น่าจะเป็นเพราะ Cosmopo-is ไม่ใช่หนังที่มุ่งทำให้คนดูมีความเพลิดเพลินกับการเข้าไปดู โรเบิร์ต แพ็ตทินสัน หรืออาจจะกล่าวอีกอย่างว่าคนดูผู้คาดหวังเช่นนั้นย่อมผิดหวังแน่นอน
เหตุผลก็คือ แพ็ตทินสัน ในหนังเรื่องนี้สวมบทบาทเป็นตัวละครที่มีลักษณะใกล้เคียงกับคำว่าอัปลักษณ์ โดยแทบไม่มีส่วนใดที่คนดูจะชื่นชม ชอบ เอาใจช่วย หรือหลงรักได้เลย
ในเรื่อง แพ็ตทินสันแสดงเป็นชายหนุ่มมหาเศรษฐีผู้ทำงานและใช้ชีวิตอยู่ในรถลีมูซีน หนังให้รายละเอียดบางอย่างที่ทำให้คาดว่าเขาน่าจะมั่งคั่งมาจากการค้าขายเงิน และเมื่อเรื่องเกิดขึ้น เขาก็กำลังจะสูญเสียทรัพย์มหาศาล โดยระหว่างการเดินทางไปตัดผม มีผู้คนหลายคนเข้ามาในรถ มีทั้งผู้ที่เข้ามาพูดคุยและมีเซ็กซ์ จากนั้น สถานการณ์ได้นำเขาไปสู่การเผชิญหน้ากับคนที่ต้องการสังหารเขา ตามด้วยจุดจบที่ต้องอาศัยการจินตนาการ
Cosmopo-is ไม่ถึงขนาดเป็นหนังศิลปะแบบไร้โครงเรื่อง หรืออาจจะเรียกว่าเป็นหนังเล่าเรื่องแบบหนังส่วนใหญ่ในตลาด แต่ลักษณะของตัวละคร วิธีการเล่า การเดินเรื่องและการเน้นประเด็นที่ทำให้เกิดคำถามทำให้หนังเข้าไปใกล้กับหนังศิลปะมากกว่าจะเป็นหนังเพื่อความบันเทิง
เป็นไปได้ที่โครเนนเบิร์กกำลังพยายามบรรยายชีวิตที่ไร้แก่นสารของมนุษย์ในโลกทุนนิยมผ่านทางตัวละครผู้อยู่บนสุดของระบบ
คำพูดและการกระทำของตัวละครเอกชี้นำให้เข้าใจไปได้ว่าชีวิตเป็นเรื่องไร้แก่นสารและปราศจากความหมาย การกล่าวถึงความตาย การพยายามนั่งรถข้ามเมืองแค่เพียงเพื่อไปตัดผม การยิงคนและมือของตัวเอง ที่กล่าวไปคือส่วนสนับสนุนให้เชื่อเช่นนั้น
สำหรับผมแล้ว งานเรื่องนี้ของโครเนนเบิร์ก อาจไปไกลถึงขั้นเป็นการนำเสนอแนวคิด เอ็กซิสเต็นเชียลลิสม์ แบบที่เคยนำเสนอใน Crash
และงานเรื่องนี้อาจเป็นการย้อนกลับไปทำงานแบบ Crash อีกครั้ง แต่ผมว่าเรื่องล่าสุดนี้ยังเบากว่า Crash อยู่หลายระดับ (ฉากรักในเรื่องนี้แทบกลายเป็นฉากรักโรแมนติกเมื่อเทียบฉากรักและการเลียแผลใน Crash)
Cosmopo-is เป็นหนังที่ท้าทายความคิดคนดู ซึ่งอาจทำให้บางคนต้องพึ่งยาบรรเทาอาการปวดศีรษะหลังจากดูจบ
สำหรับผู้คุ้นเคยกับงานของโครเนนเบิร์ก เรื่องนี้ไม่น่าจะสร้างปัญหาให้ แต่สำหรับผู้ที่สนใจเฉพาะโรเบิร์ต แพ็ตทินสัน ต้องเตรียมตัวเตรียมใจ และคิดให้ดีก่อนที่จะดู
